Chropowatość powierzchni

Chropowatość powierzchni jest to niezgodność lub odchyłka od założonego na rysunku profilu. W odróżnieniu od falistości powierzchni, chropowatość powierzchni mierzona jest na niewielkich odcinkach. Opisuje się ją poprzez 2 podstawowe parametry: Ra oraz Rz.

1. Ra – jest to średnie arytmetyczne odchylenie od linii średniej. Jest to parametr uprzywilejowany w Polsce i najczęściej możemy go spotkać na rysunkach technicznych.

Zalecana długość odcinków pomiarowych dla parametru Ra

Ra [µm]	lr[mm]
<0,025	0,08
(0,025; 0,4)	0,25
(0,4; 3,2)	0,8
(3,2; 12,5)	2,5
(12,5; 100)	8
>100	25

2. Rz – jest to największa wysokość chropowatość wg. zmierzonych 10 najwyższych profili. Parametr uprzywilejowany w kraju takim jak Niemcy.

Gdzie:

Rt – całkowita wysokość profilu,

Rz1 max – największa wysokość chropowatości – parametr, który znajduje swoje zastosowanie zwłaszcza w kwestiach szczelności,

lr – odcinek elementarny,

ln – odcinek pomiarowy.

Rz wyraża się wzorem:

Pomiędzy parametrem Ra i Rz istnieje zależność, którą można wyrazić wzorem

Rz≈4*Ra

Zasada 16%

Zasada ta określa, że jeśli mniej jak 16% mierzonych wartości przekracza żądaną wartość, uznaje się, że powierzchnia jest zgodna w wymaganiami. Zasadę tę stosuję się w przypadku braku oznaczenia max, przy jakości powierzchni.

Rm – maksymalna wysokość chropowatości

3. Oznaczenie jakości powierzchni

Aby inżynierowie mogli się porozumieć w kwestii jakości wykonywanych elementów, w rysunku technicznym wprowadzono zunifikowane znaki, które określają wielkość dopuszczalnej chropowatości powierzchni oraz sposób obróbki.

Oznaczenie na rysunku, jakości powierzchni wg. normy PN-EN ISO 1302:2004). Wszystkie wartości podawane są w µm (10^-6m)

Gdzie:

– a – chropowatość powierzchni,

– b – inne wymagania powierzchni,

– c – specyficzne wymagania dotyczące powierzchni

– d – kierunkowość obróbki,

– e –naddatek przeznaczony na obróbkę w [mm],

– x – wprowadza się w przypadku ograniczonego miejsca,

– d- symbole oraz kierunki obróbki

	Symbol podstawowy
	Symbol oznaczający usunięcie materiału
	Symbol oznaczający nie dopuszczenie do usunięcia materiału
	Symbol dotyczy wszystkich powierzchni

W zależności od typu obróbki, jaki wybierzemy możemy uzyskać różną jakość powierzchni. Dobrze jest wiedzieć, jaką maksymalnie jakościowo powierzchnię możemy uzyskać wg. poszczególnych metod obróbki.

Klasa chropowatości	Ra [µm]	Rz [µm]	Rodzaj obróbki
1	80	320	zgrubna obróbka skrawaniem
2	40	160	zgrubna obróbka skrawaniem
3	20	80	dokładna obróbka skrawaniem
4	10	40	dokładna obróbka skrawaniem
5	5	20	wykończeniowa obróbka skrawaniem
6	2,5	10	wykończeniowa obróbka skrawaniem
7	1,25	6,3	szlifowanie zgrubne
8	0,63	3,2	szlifowanie dokładne
9	0,32	1,6	szlifowanie wykończeniowe
10	0,16	0,8	docieranie
11	0,08	0,4	docieranie pastą diamentową
12	0,04	0,2	honowanie
13	0,02	0,1	polerowanie
14	0,01	0,05	polerowanie

4. Pomiar chropowatości powierzchni

Odbywa się poprzez specjalne do tego zaprojektowane urządzenia przenośne lub stacjonarne. Największym producentem takich urządzeń jest japońska firma Mitutoyo.

Odbywa się on poprzez położenie przyrządu na mierzonej powierzchni, końcówka pomiarowa jest wysunięta i poprzez powolne wsuwanie się mierzy amplitudę wysokości. Odczyt widoczny jest na wyświetlaczu urządzenia.