Klasy tolerancji wymiarowej to określenie pozwalające stwierdzić, w jakich granicach wymiarowych ma być wykonany dany detal. Aby była możliwa współpraca między konstruktorami a technologami, wprowadzono klasy dokładności, w jakich wykonuje się poszczególne elementy-wymiary.
Dzięki nim konstruktor nie musi przekazywać za każdym razem informacji technologowi o tym, z jaką dokładnością są wykonywane części, które nie posiadają tolerancji lub w jakiej dokładności wykonać tolerowane wymiary. Gdy wymiar nie posiada określonej tolerancji, wtedy przyjmuje się, że jest to tolerancja warsztatowa, czyli w zakresie IT14.
Klasa tolerancji IT określa nam pole tolerancji, czyli różnicę między dolnym granicznym wymiarem oraz górnym w jakiej ma być wykonany wymiar. Na przykład otwór ø8mm w tolerancji IT7 oznacza, że wymiar będzie miał tolerancję wymiarową 0,015 mm.
Przykład:
Otwór ø8mm ma być wykonany w tolerancji H7. Możemy skorzystać tutaj z gotowego kalkulatora który mówi nam, że wymiary będzie w zakresie wymiarowym: 8,00 mm÷8,015 mm.
Tolerancje wymiarowe są określanie odpowiednio symbolami IT01 do IT16. Skrót IT jest z ang. “International Tolerance” i stosowany jest w normach opartych na normach międzynarodowych ISO.
| Wymiar nominalny mm | Klasy tolerancji IT | ||||||||||||||||||||
| 1 | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 4 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | ||
| powyżej | do | Tolerancje | |||||||||||||||||||
| µm | mm | ||||||||||||||||||||
| – | 3 | 0,3 | 0,5 | 0,8 | 1,2 | 2 | 3 | 4 | 6 | 10 | 14 | 25 | 40 | 60 | 0,1 | 0,14 | 0,25 | 0,4 | 0,6 | 1 | 1,4 |
| 3 | 6 | 0,4 | 0,6 | 1 | 1,5 | 2,5 | 4 | 5 | 8 | 12 | 18 | 30 | 48 | 75 | 0,12 | 0,18 | 0,3 | 0,48 | 0,75 | 1,2 | 1,8 |
| 6 | 10 | 0,4 | 0,6 | 1 | 1,5 | 2,5 | 4 | 6 | 9 | 15 | 22 | 36 | 58 | 90 | 0,15 | 0,22 | 0,36 | 0,58 | 0,9 | 1,5 | 2,2 |
| 10 | 18 | 0,5 | 0,8 | 1,2 | 2 | 3 | 5 | 8 | 11 | 18 | 27 | 43 | 70 | 110 | 0,18 | 0,27 | 0,43 | 0,7 | U | 1,8 | 2,7 |
| 18 | 30 | 0,6 | 1 | 1,5 | 2,5 | 4 | 6 | 9 | 13 | 21 | 33 | 52 | 84 | 130 | 0,21 | 0,33 | 0,52 | 0,84 | 1,3 | 2,1 | 3,3 |
| 30 | 50 | 0,6 | 1 | 1,5 | 2,5 | 4 | 7 | 11 | 16 | 25 | 39 | 62 | 100 | 160 | 0,25 | 0,39 | 0,62 | 1 | 1,6 | 2,5 | 3,9 |
| 50 | 80 | 0,8 | 1,2 | 2 | 3 | 5 | 8 | 13 | 19 | 30 | 46 | 74 | 120 | 190 | 0,3 | 0,46 | 0,74 | 1,2 | 1,9 | 3 | 4,6 |
| 80 | 120 | 1 | 1,5 | 2,5 | 4 | 6 | 10 | 15 | 22 | 35 | 54 | 87 | 140 | 220 | 0,35 | 0,54 | 0,87 | 1,4 | 2,2 | 3,5 | 5,4 |
| 120 | 180 | 1,2 | 2 | 3,5 | 5 | 8 | 12 | 18 | 25 | 40 | 63 | 100 | 160 | 250 | 0,4 | 0,63 | 1 | 1,6 | 2,5 | 4 | 6,3 |
| 180 | 250 | 2 | 3 | 4,5 | 7 | 10 | 14 | 20 | 29 | 46 | 72 | 115 | 185 | 290 | 0,46 | 0,72 | 1,15 | 1,85 | 2,9 | 4,6 | 7,2 |
| 250 | 315 | 2,5 | 4 | 6 | 8 | 12 | 16 | 23 | 32 | 52 | 81 | 130 | 210 | 320 | 0,52 | 0,81 | 1,3 | 2,1 | 3,2 | 5,2 | 8,1 |
| 315 | 400 | 3 | 5 | 7 | 9 | 13 | 18 | 25 | 36 | 57 | 89 | 140 | 230 | 360 | 0,57 | 0,89 | 1,4 | 2,3 | 3,6 | 5,7 | 8,9 |
| 400 | 500 | 4 | 6 | 8 | 10 | 15 | 20 | 27 | 40 | 63 | 97 | 155 | 250 | 400 | 0,63 | 0,97 | 1,55 | 2,5 | 4 | 6,3 | 9,7 |
| 500 | 630 | 4,5 | 6 | 9 | 11 | 16 | 22 | 32 | 44 | 70 | 110 | 175 | 280 | 440 | 0,7 | 1,1 | 1,75 | 2,8 | 4,4 | 7 | 11 |
| 630 | 800 | 5 | 7 | 10 | 13 | 18 | 25 | 36 | 50 | 80 | 125 | 200 | 320 | 500 | 0,8 | 1,25 | 2 | 3,2 | 5 | 8 | 12,5 |
| 800 | 1000 | 5,5 | 8 | 11 | 15 | 21 | 28 | 40 | 56 | 90 | 140 | 230 | 360 | 560 | 0,9 | 1,4 | 2,3 | 3,6 | 5,6 | 9 | 14 |
| 1000 | 1250 | 6,5 | 9 | 13 | 18 | 24 | 33 | 47 | 66 | 105 | 165 | 260 | 420 | 660 | 1,05 | 1,65 | 2,6 | 4,2 | 6,6 | 10,5 | 16,5 |
| 1?50 | 1600 | 8 | 11 | 15 | 21 | 29 | 39 | 55 | 78 | 125 | 195 | 310 | 500 | 780 | 1,25 | 1,95 | 3,1 | 5 | 7,8 | 12,5 | 19,5 |
| 1600 | 2000 | 9 | 13 | 18 | 25 | 35 | 46 | 65 | 92 | 150 | 230 | 370 | 600 | 920 | 1,5 | 2,3 | 3,7 | 6 | 9,2 | 15 | 23 |
| 2000 | 2500 | 11 | 15 | 22 | 30 | 41 | 55 | 78 | 110 | 175 | 280 | 440 | 700 | 1100 | 1,75 | 2,8 | 4,4 | 7 | 11 | 17,5 | 28 |
| 2500 | 3150 | 13 | 18 | 26 | 36 | 50 | 68 | 96 | 135 | 210 | 330 | 540 | 860 | 1350 | 2,1 | 3,3 | 5,4 | 8,6 | 13,5 | 21 | 33 |
6 komentarzy
Fajna, czytelna tabelka
Witam,
czyli jak? klasa tolerancji IT12 dla wymiaru fi 10 bedzie sie rownać fi10+0.18, -0.0 czy 10 +0.0 -015? czy 10+0.09, -0.09?
czy odnosi sie to tylko dla wymiarow liniowych?
Pozdrawiam
Pytanie Stanisława jest kluczowe i warto na nie odpowiedzieć.
Polecam otworzyć jakiś poradnik mechanika albo biblię rysunku technicznego P. Dobrańskiego.
Klasa tolerancji mówi o tym jak dokładnie jest wykonany wymiar – jaka jest szerokość pola tolerancji albo inaczej – jak duży rozrzut wartości jest uznawany za odpowiedni.
Do określenia wymiaru jest jeszcze potrzebne położenie pola tolerancji – litera umieszczana przed numerem klasy.
Wymiar tolerowany określa się zawsze jako [Wymiar nomilnalny] + [położenie pola tolerancji – litera] + [klasa – liczba]
25H7 oznacza nominalnie 25mm, rozmiar max – rozmiar minimalny = 21 µm, litera duża dla wymiaru wewnętrznego (mała dla zewnętrznego) określa jak położone jest to 21µm w stosunku do 25,000. W tym wypadku (H) mamy 25,000 do 25,021 ale. gdyby było Js mamy juz symetrycznie rozmieszczone pole. W zależności od “literki” jest inaczej a to już w tabelach lub wykresach. Odsyłam do literatury i pozdrawiam
AK
Wymijająca ta odpowiedź Adriana. Piszesz wykonać wg ITx, to robisz +/-(ITx/2) tak jak JSx.
Jeśli na rysunku mamy podaną tolerancję IT12, to zewnętrzne średnice uważa się za h12(czyli -IT12) , a wewnętrzne za H12(czyli +IT12). W przypadku wymiarów liniowych używa się JS12(czyli tolerancja +/- IT12/2).