Aby zmierzyć gwint potrzebujemy dwóch danych: ØD średnicę mierzonego otworu bądź wałka oraz skok P mierzonego gwintu. Średnicę mierzonego gwintu najlepiej możemy zmierzyć przy pomocy suwmiarki, natomiast skok gwintu najłatwiej jest zmierzyć wzorcem gwintu. Często się jednak zdarza, że nie posiadamy takiego wzorca a potrzeba zmierzenia gwintu jest pilna i nie może czekać na wzorzec bądź sporadyczna. W takim przypadku możemy użyć suwmiarki.
1. Pomiar średnicy gwintu
Przedstawione pomiary są przeprowadzone dla gwintu metrycznego zwykłego M10.
Dla lepszej wizualizacji odczyt z suwmiarki jest przesadzony.
Średnica zewnętrzna
Pomiar wykonujemy najlepiej suwmiarką, odczyt najlepiej aby był z dokładnością do 0,1 mm-zazwyczaj jest wystarczająca. Szczękami suwmiarki mierzymy największą średnicę na wałku ( wałek razem z gwintem). Dla gwintu M10 powinniśmy uzyskać pomiar ØD=9,85 mm (jeśli śruba jest niezniszczona to w przybliżeniu taka średnicą będzie odpowiednia). Ale trzeba pamiętać, że większość gwintowanych przedmiotów jest produkowana masowo, a nacinany gwint jest uzyskiwany poprzez walcowanie, co przekłada się na mniejszą dokładność gwintu.
Gdy nie posiadamy przy sobie katalogu gwintów możemy obliczyć wielkość zmierzonego gwintu.
Przy gwintach zewnętrznych metrycznych, można przyjąć, że średnica gwintu D jest pomniejszona o jego skok P*0,1, czyli przy M10
Średnica gwintu=D-(P*0,1)
Średnica gwintu=10-(1,5*0,1)=10-0,15=9,85 mm
Średnica wewnętrzna
Średnicę wewnętrzną mierzymy przy pomocy szczęk wewnętrznych. Jest to trochę trudniejsze, ponieważ szczęki wewnętrzne są krótsze. Przy gwincie M10 wewnętrznym powinniśmy otrzymać pomiar D=8,50 mm
Przy średnicy wewnętrznej obliczenie gwintu wygląda podobnie jak powyżej.
Przy gwintach wewnętrznych metrycznych, można przyjąć, że średnica gwintu D jest pomniejszona o jego skok P, czyli przy M10
Średnica gwintu=D-P
Średnica gwintu=10-1,5=8,5 mm
2. Pomiar skoku gwintu
Skok gwintu najłatwiej zmierzyć szczękami zewnętrznymi. Szczękę nieruchomą umieszczamy na wierzchołku gwintu a szczękę ruchomą na kolejnym najbliższym wierzchołku gwintu.
Dla wizualizacji wielkość gwintu jest przesadnie powiększona.
Tabela gwintów metrycznych zwykłych.
Zestawienie zalecanych średnic otworów oraz wałków dla uzyskania gwintów o tolerancji: dla otworów: ISO2 6H oraz dla wałków: 6g
| M | Skok P [mm] |
|
|
||
| M 1 | 0,25 | 0,75 | 0,96 | ||
| M 1,1 | 0,25 | 0,85 | 1,05 | ||
| M 1,2 | 0,25 | 0,95 | 1,15 | ||
| M 1,4 | 0,3 | 1,1 | 1,35 | ||
| M 1,6 | 0,35 | 1125 | 1,55 | ||
| M 1,8 | 0,35 | 1,45 | 1,75 | ||
| M 2 | 0,4 | 1,6 | 1,95 | ||
| M 2,2 | 0,45 | 1,75 | 2,15 | ||
| M 2,5 | 0,45 | 2,05 | 2,42 | ||
| M 3 | 0,5 | 2,5 | 2,92 | ||
| M 3,5 | 0,6 | 2,9 | 3,41 | ||
| M 4 | 0,7 | 3,3 | 3,9 | ||
| M 4,5 | 0,75 | 3,7 | 4,4 | ||
| M 5 | 0,8 | 4,2 | 4,9 | ||
| M 6 | 1 | 5 | 5,88 | ||
| M 7 | 1 | 6 | 6,88 | ||
| M 8 | 1,25 | 6,8 | 7,86 | ||
| M 9 | 1,25 | 7,8 | 8,86 | ||
| M 10 | 1,5 | 8,5 | 9,85 | ||
| M 11 | 1,5 | 9,5 | 10,85 | ||
| M 12 | 1,75 | 10,2 | 11,83 | ||
| M 14 | 2 | 12 | 13,82 | ||
| M 16 | 2 | 14 | 15,82 | ||
| M 18 | 2,5 | 15,5 | 17,79 | ||
| M 20 | 2,5 | 17,5 | 19,79 | ||
| M 22 | 2,5 | 19,5 | 21,79 | ||
| M 24 | 3 | 21 | 23,76 | ||
| M 27 | 3 | 24 | 26,76 | ||
| M 30 | 3,5 | 26,5 | 29,73 | ||
| M 33 | 3,5 | 29,5 | 32,73 | ||
| M 36 | 4 | 32 | 35,7 | ||
| M 39 | 4 | 35 | 38,7 | ||
| M 42 | 4,5 | 37,5 | 41,68 | ||
| M 45 | 4,5 | 40,5 | 44,68 | ||
| M 48 | 5 | 43 | 47,66 | ||
| M 52 | 5 | 47 | 51,66 | ||
| M 56 | 5,5 | 50,5 | 55,65 | ||
| M 60 | 5,5 | 54,5 | 59,65 | ||
| M 64 | 6 | 58 | 63,62 | ||
| M 68 | 6 | 62 | 67,62 |
