Czujniki zegarowe to narzędzia pomiarowe przeznaczone do precyzyjnego pomiaru pośredniego. Oznacza to, że przed dokonaniem pomiary należy wcześniej ustawić pomiar wzorcowy- ustawić 0 na tarczy a następnie zmierzyć odchylenie od wartości wzorcowej.
Budowa czujnika zegarowego
Czujnik zegarowy posiada podziałkę rozmieszczoną równomiernie na okręgu, wskazówki, z których jedna wskazuję odchylenie a druga mniejsza liczbę pełnych obrotów dużej wskazówki.
Elementy standardowego czujnika zegarowego 0-10 0,01 – co oznacza, że może dokonywać pomiarów w zakresie od 0 do 10 mm z dokładnością do 0,01 mm.
Elementy czujnika zegarowego:
– tarcza – okrągła najczęściej w białym kolorze,
– pierścień – ma za zadanie ułatwić chwytanie czujnika oraz umożliwić obracanie podziałki do pozycji 0,
– podziałka – najczęściej jest to podziałka 0,01 ale również możliwa jest podziałka dokładniejsza do 0,001 mm,
– wskazówka – posiada możliwość pełnego wielokrotnego obrotu, liczbę obrotów zlicza mniejszy pierścień ze wskazówką tak, aby zasięg pomiaru był możliwy nawet od 0 do 50 mm,
– skala – umożliwia odczyt dokonanego pomiaru, jest w postaci prostych linii.
– licznik obrotów – zlicza liczbę obrotów dużej wskazówki, jego zakres określony jest w nazwie czujnika zegrowego na przykład: „Czujnik zegarowy 0-10 0,01”
– tuleja – jest elementem mocującym czujnika zegarowego,
– trzpień pomiarowy – wykonuję ruch pionowy, posiada w środku otwór gwintowany, dzięki któremu możemy mocować końcówki pomiarowe o dowolnej długości lub kształcie,
– końcówka pomiarowa – najczęściej w postaci półokrągłej stalowej końcówki, ma bezpośredni kontakt z powierzchnią pomiarową,
– wskaźniki tolerancji – jest to zakres tolerancji wymiarowej, którą ustawia samodzielnie użytkownik w zależności od wymaganych potrzeb. Zwiększa szybkość pomiarów przy wielokrotnych pomiarach,
– zacisk pierścienia – blokuje bądź zwalnia obrót tarczy.
Zastosowanie czujników zegarowych
Czujniki zegarowe najczęściej montowane są w statywach magnetycznych przegubowych, średnicówkach dwupunktowych oraz podstawach do czujników zegarowych. 
Statyw magnetyczny przegubowy pozwala na mocowanie czujnika zegarowego do stałych lub ruchomych elementów bądź to elementów ruchomych maszyny lub nieruchomych.
W przypadkach awaryjnych czujniki zegarowe ze statywem magnetycznym przegubowym mogą służyć do pozycjonowania detali w maszynie. Mocujemy statyw magnetyczny do części ruchomej wrzeciona obrabiarki i wykonujemy ruch obrotowych i sprawdzamy największe wychylenie wskazówki. Zapisujemy pozycję X i Y wrzeciona. Ten sam pomiar wykonujemy z drugiej strony (zmieniając pozycję X, Y- stała) detalu zapisując wartość X przy max wychyleniu wskazówki. Odejmując X1 od X2 i dzieląc na 2 otrzymujemy pozycję 0 pośrodku mierzonego detalu.
Rodzaje czujników zegarowych
Czujniki zegarowe dzielą się ze względu na sposób działania
– mechaniczne,
– elektroniczne.
Czujniki mechaniczne produkowane są z możliwością odczytu pomiaru z dokładnością 0,01 mm oraz 0,001 mm. Zakres pomiarowy jest dostępny w zakresach:
– 0-10 mm,
– 0-3 mm,
– 0-50 mm.
