Dobór wiertła to kwestia nastręczająca wielu problemów. Wykonanie otworów pod konkretne gwinty wymaga dużej staranności. Aby para gwintów spełniała swoje zadanie konieczne jest ich dokładne dopasowanie. Oznacza to, że przy wykonywaniu gwintu niezbędne bywa precyzyjne zachowanie średnicy otworu oraz rodzaju wykonywanych nacięć. To podstawowy wyznacznik starannego doboru wiertła do wykonania konkretnego otworu dla gwintownika.
Gwint jest śrubowym nacięciem wykonywanym w otworze materiału lub na jego zewnętrznej walcowatej powierzchni. Para gwintów umożliwia wytrzymałe połączenie w wyniku ruchu śrubowego z kompatybilnym odpowiednikiem. Gwinty mają wiele form zależnie od przeznaczenia czy kształtu, a poza zewnętrznym i wewnętrznym wyróżnia się też drobno i grubozwojowe, metryczne, prostokątne, walcowe, okrągłe i wiele innych.
Dobór wiertła – jak dobierać otwory pod gwint?
Średnica wiertła powinna być mniejsza niż wykonywanego gwintu. Różnicę określa specjalna tabela wskazująca, jaki rozmiar wiertła wymagany jest przy tworzeniu gwintu o oznaczeniu M1, M3 czy G 1/16.
Różnica średnic wierteł jest też uzależniona od rodzaju wykonywanego gwintu – metrycznego zwykłego, gwintu metrycznego drobnozwojowego czy też gwintu calowego. Każdemu oznaczeniu rozmiaru gwintu odpowiada konkretny rozmiar wiertła.
Przed przystąpieniem do wiercenia otworu trzeba też założyć, że przy wierceniu ręcznym wiertło rozbije otwór w zależności od warunków i wprawnej ręki a może to być 0,05 do nawet 0,5 mm.
Metoda obliczeniowa
O ile korzystanie z tabeli doboru wierteł pod gwintownik jest jasne, to metoda obliczenia już niekoniecznie.
Np. Chcemy wykonać gwint o rozmiarze M10. Gwint zwykły metryczny M10 posiada skok P-1,5mm, więc:
D = M – P
D = 10 – 1,5 = 8,5 mm
| Gdzie: | D – Średnica otworu | M – Rozmiar Gwintu | P – Skok Gwintu |
|---|
Tabela Gwintów [rozmiary i skoki gwintów, średnice wierteł]
| Gwint Metryczny M | Gwint Metryczny Drobnozwojny MF | Gwint Rurowo-Walcowy G | ||||||
| Rozmiar Gwintu | Skok Gwintu P [mm] | Średnica Wiertła [mm] | Rozmiar Gwintu | Skok Gwintu P [mm] | Średnica Wiertła [mm] | Rozmiar Gwintu | Skok Gwintu P [mm] | Średnica Wiertła [mm] |
| M1 | 0,25 | 0,75 | M4 x 0,5 | 0,5 | 3,5 | G-1/16″ | 0,907 | 6,7 |
| M ,1 | 0,25 | 0,85 | M4,5×0,5 | 0,5 | 4 | G-1/8″ | 0,907 | 8,8 |
| M1,2 | 0,25 | 0,95 | M5x0,5 | 0,5 | 4,5 | G-1/4″ | 1,337 | 11,8 |
| M1,4 | 0,3 | 1,1 | M5,5×0,5 | 0,5 | 5 | G-3/8″ | 1,337 | 15,25 |
| M1,6 | 0,35 | 1,25 | M6x0,75 | 0,75 | 5,2 | G-1/2″ | 1,814 | 19 |
| M1,7 | 0,35 | 1,3 | M7x 0,75 | 0,75 | 6,2 | G-5/8″ | 1,814 | 21 |
| M1,8 | 0,35 | 1,45 | M8x0,75 | 0,75 | 7,2 | G-3/4″ | 1,814 | 24,5 |
| M2 | 0,4 | 1,6 | M8x1 | 1 | 7 | G-7/8″ | 1,814 | 28,25 |
| M2.2 | 0,45 | 1,75 | M9x075 | 0,75 | 8,2 | G-1″ | 2,309 | 30,75 |
| M2,3 | 0,4 | 1,9 | M9x1 | 1 | 8 | G-1.1/8″ | 2,309 | 35,5 |
| M2,5 | 0,45 | 2,05 | M10x0,75 | 0,75 | 9,2 | G-1.1/4″ | 2,309 | 39,5 |
| M2,6 | 0,45 | 2,1 | M10x1 | 1 | 9 | G-1.3/8″ | 2,309 | 42 |
| M3 | 0,5 | 2,5 | M10x1,25 | 1,25 | 8,8 | G-1.1/2″ | 2,309 | 45 |
| M3,5 | 0,6 | 2,9 | M11 x 0,75 | 0,75 | 10,2 | G-1.3/4″ | 2,309 | 51 |
| M4 | 0,7 | 3,3 | M11x1 | 1 | 10 | G-2″ | 2,309 | 57 |
| M4,5 | 0,75 | 3,8 | M12x1 | 1 | 11 | |||
| M5 | 0,8 | 4,2 | M12x1,25 | 1,25 | 10,8 | |||
| M6 | 1 | 5 | M12x1,5 | 1,5 | 10,5 | |||
| M 7 | 1 | 6 | M14x1 | 1 | 13 | |||
| M8 | 1,25 | 6,8 | M14x1,25 | 1,25 | 12,8 | |||
| M9 | 1,25 | 7,8 | M14x1,5 | 1,5 | 12,5 | |||
| M10 | 1,5 | 8,5 | M15x1 | 1 | 14 | |||
| M11 | 1,5 | 9,5 | M15x1,5 | 1,5 | 13,5 | |||
| M12 | 1,75 | 10,2 | M16x1 | 1 | 15 | |||
| M14 | 2 | 12 | M16x1,25 | 1,25 | ||||
| M16 | 2 | 14 | M16x1,5 | 1,5 | 14,5 | |||
| M18 | 2,5 | 15,5 | M17x1 | 1 | 16 | |||
| M20 | 2,5 | 17,5 | M17x1,5 | 1,5 | 15,5 | |||
| M22 | 2,5 | 19,5 | M18x1 | 1 | 17 | |||
| M24 | 3 | 21 | M18x1,5 | 1,5 | 16,5 | |||
| M27 | 3 | 24 | M18x2 | 2 | 16 | |||
| M30 | 3,5 | 26,5 | M20x1 | 1 | 19 | |||
| M33 | 3,5 | 29,5 | M20x1,5 | 1,5 | 18,5 | |||
| M36 | 4 | 32 | M20x2 | 2 | 18 | |||
| M39 | 4 | 35 | M22x1 | 1 | 21 | |||
| M42 | 4,5 | 37,5 | M22x1,5 | 1,5 | 20,5 | |||
| M45 | 4,5 | 40,5 | M22x2 | 2 | 20 | |||
| M48 | 5 | 43 | M24x1 | 1 | 23 | |||
| M52 | 5 | 47 | M24x1,5 | 1,5 | 22,5 | |||
| M56 | 5,5 | 50,5 | M24x2 | 2 | 22 | |||
| M60 | 5,5 | 54,5 | M25x1 | 1 | 24 | |||
| M64 | 6 | 58 | M25x1,5 | 1,5 | 23,5 | |||
| M68 | 6 | 62 | M25x2 | 2 | 23 | |||
| M26x1,5 | 1,5 | 24,5 | ||||||
