Wiertła węglikowe służą do wiercenia otworów w pełnym materiale, są to narzędzia wykonane w całości z węglika spiekanego. Umożliwiają one wiercenie bez wcześniejszego nawiercania co bardzo przyspiesza proces wykonywania otworów, natomiast sam otwór jeśli jest wykonywany w korzystnych warunkach możemy otrzymać otwór w tolerancji H7. Możliwe jest wykonywanie otworów a praktycznie każdym rodzaju materiałów takich jak:
- stal,
- stal nierdzewna,
- żeliwo,
- materiały nieżelazne jak aluminium miedź,
- materiały hartowane
- materiały żaroodporne
Parametry skrawania wierteł węglikowych
Prędkość skrawania jest podstawowym parametrem skrawania, który musimy określić wcześniej aby obliczyć poprawnie obroty wiertła i dalej także posuw skrawania. Poniżej znajduje się tabela wartości prędkości skrawania w zakresach jakich powinniśmy się poruszać w zależności od obrabianego materiału.
Tabela doboru prędkości skrawania dla wierteł węglikowych
ISO | Materiał | Prędkość skrawania Vc [m/min] | ||
3xD | 5xD | 8xD | ||
P | Stal | 60-100 | 45-60 | 40-50 |
M | Stal nierdzewna | 60 | 30 | 25 |
K | Żeliwo | 85-120 | 60-90 | 50-80 |
N | Aluminium | 200 | 110-180 | 100-160 |
S | Żaroodporne | 25-60 | 18-30 | 15-25 |
Posuw f | Obroty n |
![]() |
![]() |
Tabela doboru posuwu wiertła
Średnica wiertła VHM | Posuw wiertła [obr/min] |
3xD | |
0,01-1 mm | 0,02 |
1-1,9 mm | 0,03 |
2-2,9 mm | 0,05 |
3-5,9 mm | 0,08 |
6-8,9 mm | 0,11 |
9-11,9 mm | 0,14 |
12-16 mm | 0,16 |
Budowa wiertła węglikowego
Wiertła węglikowe opisuję się głownie poprzez podanie średnicy roboczej wiertła oraz długości roboczej do jakiej można nim wiercić. Długość roboczą podaje się w wielokrotności średnicy roboczej wiertła np. Wiertło fi 10 3xD będzie posiadało długość roboczą 30 mm, wiertło fi 12 3xD – 36 mm.
Wiertło 3xD | ![]() |
Wiertło 5xD | ![]() |
Wiertło 8xD | ![]() |
Wiertło VHM może występować w dwóch wariantach chwytowych
- z chwytem walcowym – oznaczenie HA
- z chwytem Weldona – chwyt walcowy ze spłaszczeniem – oznaczenie HB
Chwyt walcowy HA | Chwyt Weldona HB |
![]() |
![]() |
Chwyt walcowy Weldona HB posiada spłaszczenie w które wkręca się śrubę. Zapobiega to obracaniu się wiertła w oprawce, co jest ważne zwłaszcza przy dużych średnicach gdzie występują duże siły.
Ze względów wymiarowych część robocza wiertła może być wykonana w wariantach:
- pełnych średnicach jak fi 6, fi 8, fi 10 mm itd niezależenie od wymiaru średnicy części roboczej co jest droższą opcją w produkcji. Aby wyprodukować takie wiertło, trzeba zeszlifować cały naddatek materiały do mniejszej średnicy,
- w wymiarze równym średnicy roboczej wiertła np. wiertło fi 8,5 będzie posiadało również średnicę chwytową 8,5. Jest zdecydowanie tańsze wykonanie lecz mocowanie takiego wiertła jest utrudnione i możliwe głównie w tulejkach zaciskowych ER
W czym mocować wiertła węglikowe ?
W zależności od posiadanego chwytu wiertła węglikowe VHM możemy mocować w oprawkach o różnej budowie i charakterystyce. Do wyboru posiadamy oprawki na tulejki zaciskowe ER, oprawki na chwyt Weldona i do tego można zastosować tulejki 1226 ale one występują tylko w pełnych średnicach ( i to nie wszystkich w standardzie ).
Oprawka zaciskowe na tulejki zaciskowe ER | Oprawka zaciskowa Weldona |
![]() |
![]() |
Wiercić z chłodziwem czy bez?
W przypadku wierteł z otworami chłodzącymi oczywiście zalecane jest aby używać takie chłodziwa, ułatwia to wyprowadzenie wiórów z otworu oraz zmniejsza zdecydowanie temperaturę w czasie obróbki co przekłada się zdecydowanie na żywotność wierteł.
W przypadku obróbki na sucho dobrym rozwiązaniem o ile jest to możliwe, jest zastosowanie mgły olejowej. Podczas obróbki “na sucho” wierzchołek wiertła osiąga temperaturę 431°C. Taka temperatura zatem nie stanowi problemu dla nowoczesnych materiałów narzędziowych i twardych pokryć, co oznacza, że obróbka całkowicie “na sucho” w pełni gwarantuje stabilność całego procesu. Podczas obróbki z chłodzeniem mgłą olejową temperatura wynosi tylko 145°C. Widoczny w tym przypadku jest więc fakt, że nawet mała ilość oleju zmieszana z powietrzem powoduje znaczne zmniejszenie tarcia. Co potwierdza, że w przeciwieństwie do chłodzenia samym powietrzem zapewnia on dalszą poprawę w ewakuacji wiórów.
Producenci wierteł VHM
Największym producentem w Polsce wierteł węglikowych jest firma Fanar z Ciechanowa. Jest to producent również gwintowników, narzynek oraz narzędzi do gwintowania.
Kolejnym ważnym producentem wierteł jest firmy Guhring z Niemiec. Jest to producent, który przoduje w technologii, innowacyjności narzędzi do otworów.
2 komentarze
Chwyty typu HB są nie zalecane do wierteł, tylko do frezów. W wiertłach stosuje się spłaszczenie HE (whistle notch). Oprawki zaproponowane w artukule są akceptowalne do wierteł VHM lecz mają wady w stosunku do oprawek właściwych. W oprawce ER uzyskamy dobrą tolerancje bicia wiertła lecz utracimy możliwość chłodzenia wewnętrznego narzędzia. Zaletą oprawkek ER jest bardzo duża uniwersalność. Oprawka na weldon jest przeznaczona głównie do frezów, acz kolwiek widziałem oprawki bardzo podobne, whistle notch ,z śrubą zaciskową pochyloną pod kątem. Oprawki tego typu powodują zwiękrzenie bicia narzędzia. Do wierteł najlepiej urzyć oprawki hydrauliczne lub termokurczliwe.
Dzień dobry.
W tabelce podano “Posuw wiertła [obr/min]”. Powinno być chyba mm/obr. Pytanie: czy w tabelce jest posuw na ostrze czy na obrót?
Pozdrawiam.
Wojtek