Stal narzędziowa węglowa to materiał, który jest używany do produkcji narzędzi skrawających jak: wiertła, frezy, narzynki, pilniki. Jest to stal niższej jakości niż stal szybkotnąca HSS, ale tańsza. W dawnym oznaczeniu narzędzia wyprodukowane ze stali narzędziowej były oznaczana symbolem WS.
Stal narzędziowa dzieli się na: stal płytko hartującą i głęboko hartującą
- Stal płytko hartującą stosuje się ze względu na swoje właściwości fizyczne w narzędziach, które nie przekraczają średnicy/grubości wynoszącej 20 mm. Stal ta zachowuje również ciągliwość rdzenia. W oznaczeniu tej stali zawiera się litera E.
Rodzaje stali: N7E, N8E, N9E, N10E, N11E, N12E, N13E
- Stal narzędziowa głęboko hartująca stosowana jest w przypadku narzędzi o dużych wymiarach, ponieważ mimo dużej grubości zahartowanej warstwy pozostaje w nich ciągliwy rdzeń. Stale te posiadają oznaczenia bez litery E: N5, N6, N7, N8, N9, N10, N11, N12, N13.
Zaletami stali narzędziowych jest drobnoziarnista struktura, duża twardość uzyskana po hartowaniu – nawet 64 HRC oraz stosunkowo niska cena.
Wadami jest niska odporność na wysoką temperaturę ( 180°÷300° ), tendencja do hartowania w wodzie (co może powodować powstawanie pęknięć oraz rys hartowniczych).
W tabeli nr. 1 zestawiono twardość stali narzędziowych.
Znak Stali | Twardość w stanie zmiękczonym | Twardość w stanie hartowanym |
HB max | HRC min | |
N5 | 183 | 58 |
N6 | 61 | |
N7, N7E | 187 | 62 |
N8, N8E | ||
N9, N9E | 197 | |
N10, N10E | 62÷64 | |
N11, N11E | 207 | |
N12, N12E | ||
N13, N13E | 217 | 63÷64 |
W tabeli nr. 2 zestawiono stal narzędziową i narzędzia jakie się wykonuje z tej stali
Znak stali | Główne zastosowanie |
N13E, N13 N12E, N12 | pilniki, narzędzia do obróbki metali (z małą prędkością skrawania), narzędzia do obróbki kamieni młyńskich i kamieni do ostrzenia noży, pierścienie do przeciągania rur, noże do papieru, narzędzia grawerskie, znaczniki, skrobaki itp. |
N11E, N11 N10E, N10 | wiertła, frezy, rozwiertaki, gwintowniki, narzynaki i narzynki, nacinaki do pilników, wykrojniki, noże krążkowe, piły do metali, matryce, szczęki i noże do maszyn do wyrobu gwoździ, pióra do pisania, kły do tokarek itp. |
N9E, N9 | przebijaki, duże rozwiertaki i gwintowniki, , matryce do pracy na zimno, narzędzia do obróbki twardego drewna itp. |
N8E, N8 | przebijaki, dłuta zwykłe i krzyżowe, noże do nożyc pracujących na zimno, przecinaki, zagłowniki i dłuta pneumatyczne, stemple itp. |
N7E, N7 | młotki kowalskie, wykrojniki, narzędzia do obróbki drewna |
N6 | siekiery, narzędzia kowalskie, narzędzia do obróbki drewna |
N5 | młotki, siekiery, narzędzia do obróbki drewna itp. |