Noże tokarskie to narzędzia stosowane do obróbki toczeniem i używane w różnego rodzaju tokarkach. Zbudowane są z dwóch zasadniczych części: chwytowej (chwytu) – która służy do zamocowania narzędzia w imaku tokarki oraz części roboczej składającej się z kilku powierzchni.
Noże tokarskie posiadają różnorodne właściwości, kształty, oraz budowę, a co za tym idzie – różne przeznaczenie. Uwzględniając te czynniki, możemy dokonać ich podziału na kilka podstawowych grup.
Ze względu na ich zastosowanie, możemy wyróżnić noże tokarskie:
- noże do obtaczania (tzw. obtoczaki),
- noże do wytaczania (tzw. wytaczaki),
- noże do toczenia kształtowego (tzw. noże kształtowe).
Inną możliwością podziału noży tokarskich jest klasyfikacja pod względem materiałów, z których zostały wykonane. Tutaj możemy wymienić:
- noże ze stali szybkotnącej (tzw. noże jednolite),
- noże z wlutowaną płytką,
- noże składane oprawkowe.
Noże tokarskie ze stali szybkotnącej należą do najczęściej używanych i najpopularniejszych noży w polskich zakładach tokarskich. Wykorzystywane są do obróbki stali i staliwa, żeliwa oraz miękkiego mosiądzu.
Możemy wyróżnić trzy główne odmiany noży tokarskich ze stali HSS (High Speed Steel):
Materiał | Właściwości |
SK5 | Noże przeznaczone do obróbki zgrubnej i wykańczającej materiałów o wysokiej wytrzymałości |
SW7M | Stal o wysokiej odporności: na ścieranie, na skręcanie, przeznaczona do obróbki materiałów powyżej 830 Mpa |
SW18 | Stal do obróbki zgrubnej i wykańczającej, przeznaczona do obróbki materiałów o średniej wytrzymałości |
Stal szybkotnąca, jako materiał, posiada szereg charakterystycznych właściwości:
- dużą odporność na ścieranie, dzięki czemu narzędzia z niej wykonane są niezwykle wydajne oraz uniwersalne w zastosowaniu,
- wysoką temperaturę odpuszczania, co przekłada się na możliwość stosowania przy obróbce w wysokich temperaturach lub przy dużym obciążeniu narzędzia,
- możliwość wykonywania narzędzi o bardziej złożonych kształtach bez powstawania mikro pęknięć.
Dzięki takim parametrom noże tokarskie wykonane ze stali szybkotnącej, świetnie sprawdzą się zarówno podczas obróbki zgrubnej, jak i wykańczającej.
Noże tokarskie wykonane ze stali szybkotnącej posiadają określone polską normą literową oznaczenie np. NNPa, co odpowiada normie międzynarodowej ISO7 R (litera R oznacza nóż tokarski prawy). Poniżej znajduje się tabela z wymiarami noży tokarskich HSS z nazewnictwem polskim, jak i ISO.
W Polsce głównym, i zarazem wiodącym, producentem takich narzędzi jest firma Pafana z Pabianic.
Tabela z nożami tokarskimi:
Nóż szeroki | NNPd | ISO 4 | |||||||
Wielkość | Wymiary | Waga | Materiał | ||||||
h | b=b1 | L | l | r | |||||
2012 | 20 | 12 | 125 | 20 | 0,4 | 0,230 | SK5 | ||
2516 | 25 | 16 | 140 | 25 | 0,4 | 0,420 | SK5 | ||
3220 | 32 | 20 | 170 | 32 | 0,4 | 0,820 | SK5 |
Nóż spiczasty | NNPe | ISO 6 | |||||||
Wielkość | Wymiary | Waga | Materiał | ||||||
h | b | L | r | ||||||
1610 | 16 | 10 | 110 | 0,4 | 0,140 | SK5 | |||
2012 | 20 | 12 | 125 | 0,4 | 0,240 | SK5 | |||
2516 | 25 | 16 | 140 | 0,4 | 0,440 | SK5 | |||
3220 | 32 | 20 | 170 | 0,8 | 0,870 | SK5 |