Pytanie czy użyć gwintownika maszynowego czy ręcznego zadaję sobie każdy początkujący majsterkowicz, która ma do wykonania nowy gwint lub chce go poprawić. Same gwintowniki to narzędzia wieloostrzowe, które nacinają gwint poprzez ubytek materiału.
Rodzaje gwintowników
Gwintowniki ze względu na przeznaczenie dzieli się na dwa rodzaje. Są to gwintowniki ręczne oraz maszynowe. Gwintowniki ręczne służą do gwintowania ręcznego beż użycia maszyny, jedynie pokrętłem do gwintowników i gwintownikami.
Do gwintowania maszynowego potrzebujemy maszyny, która ma synchronizowane obroty z posuwem.
Poprawa gwintu
W przypadku poprawy gwintu mamy do dyspozycji zarówno gwintowniki ręczne jak i gwintowniki maszynowe.
Gwintowniki ręczne
Gwintowniki ręczne przeznaczone są do gwintowania ręcznego i różnią się budową ostrzy od gwintowników maszynowych. Do uzyskania pełnego gwintu wymagane jest użycie wszystkich gwintowników z kompletu.
Nacinany gwint przez gwintowniki ręczne podzielony jest na dwie lub trzy sztuki gwintowników gdzie każdy z nich posiada inną rolę:
- gwintownik nr. 1 – jest to zdzierak, który wybiera największą część profilu gwintu bo aż 55% przez co przy gwintowaniu tym narzędziem, występują największe opory skrawania.
- gwintownik nr. 2 – jest to gwintownik pośredni, który gwintuje 25% gwintu. Występuję w gwintach o skoku zwykłym, w gwintach drobnozwojnych nie występuję, niezależnie od rodzaju gwintu ( metrycznego, calowego czy zunifikowanego )
- gwintownik nr. 3 – jest to gwintownik wykańczający, który nadaję ostateczny kształt gwintu. Z tego względu wybiera on najmniejszą część gwintu bo tylko 20%. Częstą praktyką jest dokupywanie samych gwintowników wykańczających z kompletu.
Pokrętła do gwintowników ręcznych
Do użycia gwintownika ręcznego niezbędne jest zastosowanie pokrętła do gwintownika. Pokrętło do gwintownika posiada mocowanie na zabierak kwadratowy gwintownika ręcznego. Jest on ruchomy dzięki czemu w jednym pokrętle możemy umieścić różne rozmiary gwintowników. Pokrętła posiadają różne wymiary a określane są ich wielkości poprzez podanie numeru np. pokrętło do gwintowników nr. 2
Gwintowniki maszynowe
Gwintowniki maszynowe ( kliknij tutaj aby zobaczyć ofertę gwintowników maszynowych) przeznaczone są do wykonywania gwintów w otworach metodą maszynową w jednym przejściu. Do ich prawidłowego użycie niezbędna jest maszyna obróbcza oraz oprawka do gwintowników.
Nakroje gwintowników maszynowych
Gwintowniki maszynowe ze względu na rodzaj nakroju można podzielić na 3 główne nakroje.
| Rysunek | Właściwości | |
| Nakrój B |  |
Pełny gwint rozpoczyna się między 3,5-5 zwojem, a jego kąt wynosi 8º. Stosowany jest wyłącznie do otworów przelotowych. Na czole gwintownika posiada nacięcie (tzw. łezkę), które wyprowadza wióry obróbcze w dół otworu. Poprawia to powierzchnię obrabianą, zmniejsza prawdopodobieństwo złamania gwintownika |
| Nakrój C |  |
Jest to krótki nakrój, pozwalający na rozpoczęcie pełnego gwintu prawie od samego dna otworu. Nakrój ten rozpoczyna się między 2-3 zwojem. Rowki są proste i spełniają funkcję magazynowania wiórów. |
| Nakrój C skrętny |  |
Nakrój C skrętny to również nakrój krótki 2-3 zwoje ale o rowkach skrętnych w prawą stronę. Jest to nakrój przeznaczony do otworów nieprzelotowych, który wyprowadza wióry w górę otworu. |
Gwintowanie gładkiego otworu
W przypadku gwintowania ręcznego otworu w którym wcześniej nie było gwintu, wymagane jest użycie gwintowników ręcznych. Opory skrawania są na tyle duże, że w przypadku gwintowników o skoku zwykłym stosowane są 3 sztukowe gwintowniki. Natomiast przy gwintach drobnych produkowane są gwintowniki 2 sztukowe.
Poprawa otworu gwintowanego
Do poprawy otworu gdzie gwintu już istnieje ale został nieznacznie uszkodzone możemy użyć gwintownika ręcznego – ostatniego z kompletu. W przypadku gwintowników ręcznych zwykłych będzie to nr. 3 ( brak paska na gwintowniku ) a przypadku gwintowników drobnozwojnych nr. 2 ( oznaczone przez 2 paski na gwintowniku ).
W przypadku braku dostępności do gwintowników ręcznych możemy również użyć gwintownika maszynowego, który posiada pełny zarys gwintu i równie dobrze może poprawić nasz zniszczony gwint.
Producenci gwintowników
Dobrze aby przy wyborze gwintowników abyśmy wybrali odpowiedniego producenta, który zapewni nam odpowiednią jakość. Takich producentów mamy kilku do wyboru między innymi nasz polski producent z Ciechanowa:
Firma Fanar – jest to producent polski produkuje zarówno gwintowniki ręczne jak i maszynowe. Stosunek jakości do ceny jest bardzo dobry, trudno jest znaleźć tańszego producenta w świecie, który zaoferuję podobną jakość. Gwintowniki o standardowej wielkości są w bardzo dobrych cenach, problemem cenowym mogą być gwintowniki specjalne o nietypowej średnicy lub skoku. Ale spowodowane jest to dużym kosztem przestawieniem maszyny co o dużego producenta jest problematyczne.
Firma Bucovice Tools Cztool – jest to czeski producent, który produkuje głównie narzynki ale również posiada ofertę gwintowników ręcznych oraz gwintowników maszynowych w podstawowych wymiarach. Jakość tego producenta również jest bardzo dobra i jest nieco niższy cenowo jak Fanar ale oferta gwintowników jest znacznie mniejsza.
Firma Zdanice – jest to kolejny czeski producent gwintowników, który w swojej ofercie posiada gwintowniki głównie maszynowe wysokowydajne. Jakość produkowanych narzędzi jest również bardzo dobra lecz oferta gwintowników jest głównie maszynowych głównie standardowych wielkości.
