Noże tokarskie wykonane ze stali szybkotnącej

Noże tokarskie to narzędzia stosowane do obróbki toczeniem i używane w różnego rodzaju tokarkach. Zbudowane są z dwóch zasadniczych części: chwytowej (chwytu) – która służy do zamocowania narzędzia w imaku tokarki oraz części roboczej składającej się z kilku powierzchni.

Noże tokarskie posiadają różnorodne właściwości, kształty, oraz budowę, a co za tym idzie – różne przeznaczenie. Uwzględniając te czynniki, możemy dokonać ich podziału na kilka podstawowych grup.

Ze względu na ich zastosowanie, możemy wyróżnić noże tokarskie:

• noże do obtaczania (tzw. obtoczaki),
• noże do wytaczania (tzw. wytaczaki),
• noże do toczenia kształtowego (tzw. noże kształtowe).

Inną możliwością podziału noży tokarskich jest klasyfikacja pod względem materiałów, z których zostały wykonane. Tutaj możemy wymienić:

• noże ze stali szybkotnącej (tzw. noże jednolite),
• noże z wlutowaną płytką,
• noże składane oprawkowe.

Noże tokarskie ze stali szybkotnącej należą do najczęściej używanych i najpopularniejszych noży w polskich zakładach tokarskich. Wykorzystywane są do obróbki stali i staliwa, żeliwa oraz miękkiego mosiądzu.

  Możemy wyróżnić trzy główne odmiany noży tokarskich ze stali HSS (High Speed Steel):

Stal szybkotnąca, jako materiał, posiada szereg charakterystycznych właściwości:

• dużą odporność na ścieranie, dzięki czemu narzędzia z niej wykonane są niezwykle wydajne oraz uniwersalne w zastosowaniu,
• wysoką temperaturę odpuszczania, co przekłada się na możliwość stosowania przy obróbce w wysokich temperaturach lub przy dużym obciążeniu narzędzia,
•  możliwość wykonywania narzędzi o bardziej złożonych kształtach bez powstawania mikro pęknięć.

Dzięki takim parametrom noże tokarskie wykonane ze stali szybkotnącej, świetnie sprawdzą się zarówno podczas obróbki zgrubnej, jak i wykańczającej.

Noże tokarskie wykonane ze stali szybkotnącej posiadają określone polską normą literową oznaczenie np. NNPa, co odpowiada normie międzynarodowej ISO7 R (litera R oznacza nóż tokarski prawy). Poniżej znajduje się tabela z wymiarami noży tokarskich HSS z nazewnictwem polskim, jak i ISO.

W Polsce głównym, i zarazem wiodącym, producentem takich narzędzi jest firma Pafana z Pabianic.

Tabela z nożami tokarskimi:

	Nóż boczny wygięty	NNBc-d	ISO 1R NNBc – Nóż prawy
		ISO1	ISO 1L NNBd – Nóż lewy
		Wielkość	Wymiary					Waga	Materiał
			h	b	L	n	r
		1610	16	10	110	5	0,4	0,130	SK5
		2012	20	12	125	6	0,4	0,240	SK5
		2516	25	16	140	8	0,4	0,440	SK5
		3220	32	20	170	10	0,8	0,860	SK5

	Nóż boczny odsadzony	NNBe-f	ISO 6R NNBe – Nóż prawy
			ISO 6L NNBf – Nóż lewy
		Wielkość	Wymiary					Waga	Materiał
			h	b	L	n	r
		1010	10	10	90	4	0,4	0,080	SW7M
		1212	12	12	100	5	0,4	0,120	SW7M
		1616	16	16	110	6	0,4	0,230	SK5
		2020	20	20	125	8	0,8	0,390	SK5
		2525	25	25	140	10	0,8	0,670	SK5

	Nóż przecinak	NNPa-c	ISO 7R NNPa – Nóż prawy
			ISO 7L NNPc – Nóż lewy
		Wielkość	Wymiary						Waga	Materiał
			h	b	L	n	r	b1
		1208	12	8	100	12	0,2	3	0,070	SK5
		1610	16	10	110	14	0,2	4	0,120	SK5
		2012	20	12	125	16	0,2	5	0,210	SK5
		2516	25	16	140	20	0,4	6	0,380	SK5
		3220	32	20	170	25	0,4	8	0,730	SK5
		4025	40	25	200	32	0,4	10	1,330	SK5

	Nóż szeroki	NNPd	ISO 4
		Wielkość	Wymiary					Waga	Materiał
			h	b=b1	L	l	r
		2012	20	12	125	20	0,4	0,230	SK5
		2516	25	16	140	25	0,4	0,420	SK5
		3220	32	20	170	32	0,4	0,820	SK5

		Nóż spiczasty	NNPe	ISO 6
			Wielkość	Wymiary				Waga	Materiał
				h	b	L	r
			1610	16	10	110	0,4	0,140	SK5
			2012	20	12	125	0,4	0,240	SK5
			2516	25	16	140	0,4	0,440	SK5
			3220	32	20	170	0,8	0,870	SK5

	Nóż prosty	NNZa-b	ISO 1R NNZa – nóż prawy
			ISO 1L NNZb – nóż lewy
		Wielkość	Wymiary					Waga	Materiał
			h	b	L	n	r
		1010	10	10	90	4	0,4	0,080	SW7M
		1212	12	12	100	5	0,4	0,130	SW7M
		1616	16	16	110	6	0,4	0,230	SK5
		2020	20	20	125	8	0,4	0,390	SK5
		2525	25	25	140	10	0,8	0,670	SK5

	Nóż wygięty	NNZc-d	ISO 2R NNZc – nóż prawy
			ISO 2L NNZd – noż lewy
		Wielkość	Wymiary					Waga	Materiał
			h	b	L	n	r
		1010	10	10	90	6	0,4	0,080	SW7M
		1212	12	12	100	7	0,4	0,130	SW7M
		1616	16	16	110	8	0,4	0,230	SK5
		2020	20	20	125	10	0,4	0,390	SK5
		2525	25	25	140	12	0,8	0,670	SK5

	Nóż wytaczak prosty	NNWa	ISO 8
		Wielkość	Wymiary								Waga	Materiał
			h	b	d	n	L	l	r	D min
		0808	8	8	8	3	125	40	0,4	14	0,060	SW7M
		1010	10	10	10	4	150	50	0,4	18	0,110	SW7M
		1212	12	12	12	5	180	63	0,4	21	0,180	SW7M
		1616	16	16	16	6	210	80	0,4	27	0,370	SK5
		2020	20	20	20	8	250	100	0,4	34	0,680	SK5
		2525	25	25	25	10	300	125	0,8	43	1,260	SK5

	Nóż wytaczak spiczasty	NNWb	ISO 9
		Wielkość	Wymiary								Waga	Materiał
			h	b	d	n	L	l	r	D min
		808	8	8	8	3	125	40	0,4	14	0,060	SW7M
		1010	10	10	10	4	150	60	0,4	18	0,110	SW7M
		1212	12	12	12	5	180	63	0,4	21	0,180	SW7M
		1616	16	16	16	6	210	80	0,4	27	0,370	SK5
		2020	20	20	20	8	250	100	0,4	34	0,680	SK5
		2525	25	25	25	10	300	125	0,4	43	1,260	SK5
		3232	32	32	32	12	355	160	0,8	52	2,550	SW7M

	Nóż wytaczak hakowy	NNWc	ISO 11
		Wielkość	Wymiary								Waga	Materiał
			h	b	L	b1	n	l	r	D min
		1212	12	12	180	4	10	63	0,2	32	0,180	SW7M
		1616	16	16	210	5	12	80	0,2	40	0,370	SW7M
		2020	20	20	250	6	16	100	0,4	50	0,690	SW7M
		2525	25	25	300	8	20	125	0,4	63	1,320	SW7M
		3232	32	32	355	10	25	160	0,4	80	2,560	SW7M

	Nóż do gwintu	NNGc-r	ISO 12R NNGc – Nóż prawy
			ISO 12L NNGr – Nóż lewy
		Wielkość	Wymiary				Waga	Materiał
			h	b	L	n
		1610	16	10	110	2,5	0,120	SK5
		2012	20	12	125	3,0	0,220	SK5
		2516	25	16	140	4,0	0,430	SK5
		3220	32	20	170	5,0	0,860	SK5

	Nóż do gwintu wewnętrznego	NNGd-s	ISO 13R NNGd – nóż prawy
			ISO 13L NNGs – nóż lewy
		Wielkość	Wymiary						Waga	Materiał
			h	b	L	n	l	Dmin
		1212	12	12	180	6	63	24	0,190	SW7M
		1616	16	16	210	8	80	32	0,390	SW7M
		2020	20	20	250	10	100	40	0,730	SW7M
		2525	25	25	300	12	125	49	1,385	SW7M